Varend erfgoed op de grachten van Amsterdam

Het Nederlands varend erfgoed in Amsterdam loopt gevaar. 

Door alle regels kunnen historische boten soms nergens meer liggen of varen. Pas je deze schepen aan de moderne eisen van deze tijd dan is dan meestal in conflict met het historische karakter van deze schepen.  Het binnenhof en de stopera puzzelen op mogelijkheden om historische schepen een uitzonderingspositie te geven. Ze behoren namelijk net als historische gebouwen tot het cultureel erfgoed van Nederland.

Hoe zouden mensen het vinden als vanwege regelgeving een stuk van de Munttoren moet worden afgezaagd? Of de maximale breedte van panden het zou vereisen dat er een vleugel van het Centraal Station wordt gesloopt? Of dat het Paleis op de Dam verhuist naar Nieuw-West? Of van binnen verbouwd word tot hotel  Of dat het historische vliegtuig “de Uiver” opeens voorzien moet worden van straalmotoren.

Voor eigenaren van antieke schepen is het heel gewoon dat ambtenaren eisen dat zij hun originele vaartuig op de werf korter, smaller of lager maken, of vertellen dat hun schip helemaal weg moet. Oorzaak is het toenemende aantal regels van diverse overheden waaraan schepen moeten voldoen. Uitzonderingen, zoals voor de uitstoot van antieke auto’s, worden voor antieke boten nauwelijks gemaakt.

In 2016 is het Varend Erfgoed in de Erfgoedwet beschreven als ‘cultuurhistorisch waardevol erfgoed’. De directeur van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed verwelkomde het varend en ander mobiel erfgoed als‘nieuwe loot aan de erfgoedstam’.

Wanneer is een schip varend erfgoed?

Een Historisch schip is in Nederland een schip, dat is opgenomen in het Register Varend Erfgoed Nederland van de Federatie Varend Erfgoed Nederland – FVEN en voldoet aan zowel de algemene criteria van het Register als aan de specifieke criteria – volgens de betreffende behoudsorganisatie – voor het type schip.

Geschiedenis

In samenwerking met het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is door de Stichting Federatie Oud Nederlandse Vaartuigen (FONV), tegenwoordig de Stichting Federatie Varend Erfgoed Nederland geheten, het Nationaal Register Varende monumenten ontwikkeld, dat tegenwoordig het Register Varend Erfgoed Nederland heet. De sectie Varende Monumenten van de FVEN beheert dit register. Iedere eigenaar van een historisch bedrijfsvaartuig kan zijn schip bij zijn eigen behoudsorganisatie voordragen voor opname in het register. Als het schip na beoordeling door een schouwcommissie van die behoudsorganisatie aan zekere voorwaarden voldoet, kan het met de status van historisch casco worden opgenomen. Voldoet het aan alle gestelde eisen, dan kan het opgenomen worden als Varend Monument.

Sinds medio 1995 is de sectie begonnen met het inschrijven van schepen. Eind 2007 waren meer dan 2500 schepen ingeschreven, waarvan meer dan 1000 als Varend Monument.